Εκκαθαριστικά μισθοδοσίας

ΤΑ ΝΕΑ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΑ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΕΝΙΑΙΟ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΜΙΣΘΟ:

ΘΕΣΠΙΣΤΗΚΕ ΡΗΤΩΣ Η ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΝΑ ΑΝΑΓΡΑΦΕΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΙΣ ΝΟΜΙΜΕΣ ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΥΧΟΝ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ.

Σύμφωνα με την ισχύουσα εργατική νομοθεσία, οι πληρωμές μισθών και ημερομισθίων οφείλουν να γίνονται με έκδοση αποδείξεων πληρωμής μισθού ή ημερομισθίου (εκκαθαριστικού σημειώματος), το οποίο να περιέχει ακριβή ανάλυση της μισθοδοσίας (δηλ. βασικός μισθός συν επιδόματα συν τακτικές παροχές μείον κρατήσεις)[1]. Εάν η απόδειξη ή το εκκαθαριστικό σημείωμα δεν αναγράφει με ακρίβεια όλα τα παραπάνω στοιχεία, θεωρείται αόριστη και ακατάλληλη ως εξοφλητική απόδειξη[2] , δεν λαμβάνεται μάλιστα υπ’ όψιν από τις δικαστικές αρχές[3]. Τυχόν άρνηση του εργοδότη να χορηγήσει αποδείξεις πληρωμής μισθού (εκκαθαριστικό σημείωμα) θεωρείται αξιόποινη πράξη και επισύρει ανάλογες κυρώσεις.

Ωστόσο υπήρχαν πολλά προβλήματα ερμηνείας και ορθής εφαρμογής των ανωτέρω διατάξεων και αυτό ειδικά για τους εργαζόμενους του κλάδου, που ελάμβαναν ενιαίο συνολικό μισθό («μισθό-πακέτο», κατ’ αποκοπή). Το αποτέλεσμα ήταν αρκετοί εργοδότες να τις παρακάμπτουν, παρέχοντας «εκκαθαριστικά» στα οποία αναφέρονταν μόνο ο συνολικός μισθός και οι αναλογούσες σ’ αυτόν κρατήσεις.

Έτσι, ο εργαζόμενος δεν ήταν σε θέση να γνωρίζει και να ελέγξει τη σχέση των καταβαλλόμενων σε αυτόν «ενιαίων» αποδοχών με τις νόμιμες (βασικός, επιδόματα, τακτικές οικονομικές παροχές) που ορίζονταν ως γενικά υποχρεωτικές από τις ισχύουσες κλαδικές και, σε ευνοϊκότερη και συμπληρωματική προς αυτές βάση, από τυχόν υπάρχουσες επιχειρησιακές ΣΣΕ. Αντίστοιχα προβλήματα σύγκρισης και δυνατότητας ελέγχου αντιμετώπιζαν οι ελεγκτικές και οι δικαστικές αρχές.

Το κενό αυτό ήρθε να καλύψει το άρθρο 5 του Ν. 3227/2004 (ΦΕΚ τ.χ. Πρώτο, νο 31, 9-2-2004), σύμφωνα με το οποίο στους εργαζόμενους, οι οποίοι βάσει συμφωνίας με τον εργοδότη τους αμείβονται με ενιαίο συνολικό μισθό (κατ’ αποκοπή μισθός), ο εργοδότης υποχρεώνεται να χορηγεί εκκαθαριστικό σημείωμα στο οποίο να αναφέρονται:

• Αφ’ ενός ο ενιαίος συνολικός μισθός, που έχει συμφωνηθεί και οι επ’ αυτού κρατήσεις,
• αφ’ ετέρου, αναλυτικά οι αποδοχές τις οποίες θα δικαιούτο να λάβει ο εργαζόμενος με βάση τις κλαδικές ΣΣΕ που εφαρμόζονται στο χώρο του (οι οποίες, προφανώς, θα πρέπει να αναφέρονται ρητώς, λ.χ. ΣΣΕ ΟΤΟΕ-Τραπεζών, ΣΣΕ ασφαλιστικού κλάδου κλπ) και επιπροσθέτως, εφόσον υπάρχουν, οι αποδοχές που απορρέουν από επιχειρησιακές ΣΣΕ , καθώς και οι αναλογούσες επί αυτών των αποδοχών κρατήσεις.

Στο ίδιο άρθρο ορίζεται ότι η παραβίαση της υποχρέωσης αυτής από τον εργοδότη συνεπάγεται τις διοικητικές κυρώσεις του άρθρου 16 του Ν. 2639/1998 (ΦΕΚ 205 Α), όπως αυτές τροποποιήθηκαν με την παρ. 5 του άρθρου 11 του Ν. 3144/2003 (ΦΕΚ 111 Α) και με το άρθρο 4 του Ν. 3227/2004.

‘Ύστερα και από την τελευταία νομοθετική ρύθμιση, η οποία λύνει τα ερμηνευτικά προβλήματα, τις έμμεσες παρακάμψεις ή και τις αμφισβητήσεις που δημιουργούνταν σε επιμέρους χώρους, οι επιχειρήσεις του κλάδου μας που τυχόν αμείβουν το σύνολο ή μέρος των μισθωτών τους με ενιαίο συνολικό μισθό, οφείλουν, από την ημερομηνία δημοσίευσης του Νόμου (9-2-2004) και εφεξής, να εκδίδουν εκκαθαριστικά σημειώματα, στα οποία να αναγράφονται:

α) Στο πρώτο μέρος, ο ενιαίος συνολικός μισθός, που έχει συμφωνηθεί (με ατομική συμφωνία ή/ και μετά από αντίστοιχη γενική πρόβλεψη του Κανονισμού Εργασίας, για το σύνολο ή για επιμέρους κατηγορίες εργαζομένων) και οι επ’ αυτού κρατήσεις (φορολογικές, ασφαλιστικές).

β) Στο δεύτερο μέρος, αναλυτικός πίνακας των αναλογουσών στην περίπτωση του εργαζόμενου (με βάση την υπηρεσία/ προϋπηρεσία, την οικογενειακή του κατάσταση, τις σπουδές, τις ειδικές συνθήκες εργασίας του κ.α.) νομίμων αποδοχών (βασικός μισθός, επιδόματα, τακτικά καταβαλλόμενες παροχές/ προσαυξήσεις), που απορρέουν αφ’ ενός από τις ισχύουσες στο σύνολο του κλάδου μας ΣΣΕ ΟΤΟΕ-Τραπεζών, αφ’ ετέρου από τυχόν ισχύουσες στο χώρο τους πρόσθετες επιχειρησιακές ΣΣΕ (ειδικά επιχειρησιακά επιδόματα, πρόσθετες επιχειρησιακές παροχές οικονομικού χαρακτήρα). Η τυχόν εναπομένουσα, υπέρτερη όλων αυτών, ατομική διαφορά, αναγράφεται σε χωριστή στήλη ως ατομική διαφορά, ως αξιολογική προσαύξηση ή με όποια άλλη ονομασία είθισται αυτή να χορηγείται.

Ενδεικτικά, το β’ μέρος του εκκαθαριστικού ενός εργαζόμενου που αμείβεται με ενιαίο συνολικό μισθό, υπάγεται στην κλαδική ΣΣΕ ΟΤΟΕ-Τραπεζών και παράλληλα σε επιχειρησιακή ΣΣΕ που ρυθμίζει πρόσθετα ειδικά επιδόματα/ επιχειρησιακές παροχές θα έχει τη μορφή του Πίνακα 1 κατωτέρω. Ο Πίνακας αυτός περιλαμβάνει τα στοιχεία ανάλυσης των ακαθάριστων αποδοχών που καταβάλλονται με τη μορφή ενιαίου συνολικού μισθού, ώστε αυτός να είναι αναλυτικά συγκρίσιμος με τις νόμιμες κλαδικές και τις νόμιμες επιχειρησιακές αντίστοιχα αποδοχές που αναλογούν κατά περίπτωση στον εργαζόμενο.

Για λόγους απλούστευσης της παρουσίασης, στον πίνακα 1 που ακολουθεί δεν περιλαμβάνονται τυχόν καταβαλλόμενες προσαυξήσεις για υπερωριακή απασχόληση, νυκτερινή εργασία, αργίες, επιδόματα εορτών και αδείας κ.α, που οφείλουν να εμφανίζονται στα εκκαθαριστικά μισθοδοσίας, ούτε η οφειλόμενη ανάλυση κρατήσεων (εισφορών, φόρου κλπ) ή τυχόν ανάλυση παρακράτησης έναντι οφειλών (δάνεια, συνδρομές, προκαταβολές κλπ.) του εργαζόμενου.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Ανάλυση ακαθάριστων μηνιαίων αποδοχών

(ενιαίου μισθού), με εμφάνιση των ακαθάριστων αποδοχών που θα δικαιούτο ο εργαζόμενος από οικεία κλαδική ή και επιχειρησιακή-ες ΣΣΕ.

[1] Ν. 1082/1980 άρθρο 18

[2] Α.Π. 727/1984

[3] Α.Π.1207/1988

[4] Ο βασικός μισθός κάθε εργαζομένου προσδιορίζεται από το μισθολογικό κλιμάκιο της μισθολογικής κατηγορίας (κύριο προσωπικό, βοηθητικό προσωπικό ή προσωπικό καθαριότητας), στην οποία ανήκει ο εργαζόμενος, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις, που προσδιορίζουν οι ΣΣΕ του τραπεζικού κλάδου με το Ενιαίο Μισθολόγιο. Για την ένταξη στο αντίστοιχο κλιμάκιο του Ε.Μ. υπολογίζονται τα χρόνια υπηρεσίας στην επιχείρηση, η προϋπηρεσία στο δημόσιο τομέα ολόκληρη και μέχρι 3 επιπλέον χρόνια προϋπηρεσίας από τον ιδιωτικό τομέα, (ή και περισσότερα, ανάλογα με τυχόν ευνοϊκότερες επιχ/κές συμφωνίες), οι πλασματικές προωθήσεις βάσει πτυχίου ή απασχόλησης ως teller κ.α.

[5] Το επίδομα πολυετούς υπηρεσίας χορηγείται σε ποσοστό 5,25% επί του βασικού (κλιμακίου) του Ενιαίου Μισθολογίου, στο οποίο εκάστοτε ανήκει ο εργαζόμενος, με τη συμπλήρωση τριών ετών υπηρεσίας και επιπλέον 1,75% ανά έτος μετά τη συμπλήρωση της τριετίας και μέχρι το 41^ο έτος, ώστε να μην υπερβαίνει συνολικά ποσοστό 71,75%. Ως προϋπηρεσία νοείται η απασχόληση σε οποιονδήποτε εργοδότη, περιλαμβανομένης της στρατιωτικής θητείας για τους άντρες.

[6] Τα πάσης φύσεως επιχειρησιακά επιδόματα σε ευρώ (πρώην «δραχμικά»), είναι βάσει κλαδικής ρύθμισης ποσοστοποιημένα στο 16^ο κλιμάκιο του Ενιαίου Μισθολογίου και αυξάνονται κάθε χρόνο με βάση το ποσό αυτού του κλιμακίου, όπως εκάστοτε ισχύει. Σε περίπτωση ευνοϊκότερης επιχειρησιακής τους ρύθμισης, λ.χ. με ΣΣΕ, και πάλι ποσοστοποιούνται, στο νέο τους ποσό, στο αντίστοιχο 16ο κλιμάκιο του Ε.Μ.

[7] Στους έγγαμους εργαζόμενους, στους χήρους/ ες και διαζευγμένους/ ες καταβάλλεται επίδομα γάμου σε ποσοστό 10%. Το επίδομα γάμου καταβάλλεται στους χήρους/ ες και διαζευγμένους/ ες, χωρίς να προϋποτίθεται η ύπαρξη ή/και η επιμέλεια παιδιών. Το επίδομα αυτό υπολογίζεται στο μισθολογικό κλιμάκιο του Ενιαίου Μισθολογίου, στο οποίο εκάστοτε ανήκει ο/η εργαζόμενος/η, με κατώτατη βάση υπολογισμού το 24^ο μισθολογικό κλιμάκιο του Ενιαίου Μισθολογίου.

[8] Στους εργαζόμενους γονείς καταβάλλεται επίδομα παιδιού σε ποσοστό 5% για το πρώτο παιδί, 7,5% για το δεύτερο παιδί και 10% για το τρίτο παιδί και 15% για το τέταρτο παιδί και άνω. Τα επιδόματα παιδιών καταβάλλονται μέχρι το 21^ο έτος της ηλικίας, εφόσον το παιδί είναι άγαμο και δεν εργάζεται και μέχρι το 25^ο έτος της ηλικίας του παιδιού, εάν σπουδάζει σε ΑΕΙ, ΤΕΙ ή άλλη αναγνωρισμένη από το Κράτος σχολή. Στους /στις διαζευγμένους/ -ες το επίδομα τέκνου καταβάλλεται εφόσον ο γονέας έχει την επιμέλεια του παιδιού ή καταβάλλει διατροφή. Το επίδομα αυτό, όπως και το γάμου, υπολογίζεται στο μισθολογικό κλιμάκιο του Ενιαίου Μισθολογίου, στο οποίο εκάστοτε ανήκει ο/ η εργαζόμενος/ -η, με κατώτατη βάση υπολογισμού το 24^ο μισθολογικό κλιμάκιο.

[9] Στους εργαζόμενους γονείς καταβάλλεται επίδομα παιδικής μέριμνας, με τις προϋποθέσεις χορήγησης που ισχύουν και για το επίδομα τέκνου ανωτέρω και όπως αυτό προσδιορίζεται κάθε φορά από τις ΣΣΕ του τραπεζικού κλάδου. Το ποσό του επιδόματος ποσοστοποιείται στο 16^ο κλιμάκιο του Ενιαίου Μισθολογίου.

[10] Στους κατόχους τίτλων σπουδών ΑΕΙ ή ΤΕΙ καταβάλλεται επιστημονικό επίδομα, υπολογιζόμενο επί του βασικού μισθού (κλιμακίου) του Ενιαίου Μισθολογίου, στο οποίο εκάστοτε ανήκει ο εργαζόμενος σε ποσοστό 16% για τους κατόχους πτυχίου ΤΕΙ ή ισοδύναμου, σε ποσοστό 25% για τους κατόχους πτυχίου ΑΕΙ, 35% για τους κατόχους μεταπτυχιακού τίτλου MASTER και 40% για τους κατόχους Διδακτορικού μεταπτυχιακού τίτλου.

[11] Στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε ανθυγιεινούς χώρους καταβάλλεται επίδομα ανθυγιεινής εργασίας σε ποσοστό 12% επί του βασικού μισθού (κλιμακίου) του Ενιαίου Μισθολογίου, στο οποίο εκάστοτε ανήκει ο εργαζόμενος για όσο χρόνο εργάζονται στους χώρους αυτούς (υπόγεια, χημικά, θόρυβος), σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 10α της ΣΣΕ του τραπεζικού κλάδου της 17.5.1984, που κυρώθηκε νομοθετικά με το άρθρο 25 παρ. 2 του Ν. 1483/1984.

[12] Σε όλους τους εργαζόμενους καταβάλλεται κατά μήνα Μάρτιο κάθε έτους επίδομα Ισολογισμού ίσο με το ½ των μηνιαίων αποδοχών. Το επίδομα ισολογισμού καταβάλλεται ολόκληρο σε όσους εργαζόμενους έχουν συμπληρώσει δώδεκα μήνες συνεχούς απασχόλησης μέχρι το χρόνο καταβολής του, αλλιώς καταβάλλεται 1/12 για κάθε μήνα απασχόλησης. Εννοείται ότι το επίδομα αυτό εμφανίζεται στο εκκαθαριστικό του μήνα κατά τον οποίο καταβάλλεται.

[13] (‘Αρθρο 10 της ΣΣΕ 1997-98): Χορηγείται μηνιαίο δραχμικό επίδομα στους τραπεζοϋπαλλήλους που υπηρετούν σε παραμεθόριες περιοχές, όπως αυτές ορίζονται από το άρθρο 24 Ν. 1892/1990, όπως ισχύει σήμερα.

[14] Πρόκειται για εφάπαξ ή μηνιαίες παροχές βάσει αποδείξεων δαπάνης (λ.χ. για βρεφονηπιακό σταθμό, κατασκήνωση, τοκετό), που ρυθμίζονται από τις κλαδικές ΣΣΕ. Εμφανίζονται στο εκκαθαριστικό κατά περίπτωση, όποτε αυτές καταβάλλονται.

[15] ‘Ό,τι άλλο επίδομα ή παροχή εμφανισθεί σε κλαδικές ΣΣΕ.